یك مدرس دانشگاه درباره جشنواره تئاتر دانشگاهی مطرح كرد:
کار را به دانشجویان بسپارید!
به گزارش مجلس ایران دات کام، یک مدرس دانشگاه با تکیه بر ضرورت بازبینی در شکل برگزاری جشنواره تئاتر دانشگاهی می گوید: این جشنواره باید پاسخگوی نیاز امروز دانشجویان باشد.
سید جواد روشن، مدرس و کارگردان تئاتر که در سالهای گذشته جزو فعالان تئاتر دانشگاهی و دبیر چهاردهمین دوره این جشنواره بوده، همزمان با روز دانشجو در گفتگویی مفصل با ایسنا به صدمه شناسی جشنواره تئاتر دانشگاهی می پردازد و تاکید دارد که برگزاری این جشنواره باید به دانشجویان سپرده شود تا از شکل فرمایشی و تقویمی فاصله بگیرد.
او در آغاز این گفتگو آرزو می کند که مسائل همه دانشجویان و بخصوص دانشجویان دانشگاه هنر که به شکل هایی متعدد گرفتار مشکلاتی همچون بازداشت، تعلیق، محدودیت در تحصیل یا محرومیت از امتحان های پاین ترم شده اند، مرتفع شود و هنرمندان و مدرسانی هم که در بازداشت به سر می برند، بزودی به کانون خانواده تئاتر بازگردند.
روشن برای صدمه شناسی جشنواره تئاتر دانشگاهی که همچنان دوره بیست و چهارم آن بلاتکلیف مانده است، روند برگزاری این جشنواره و فراز و فرودهای آنرا از آغاز تابحال تشریح می کند.
او ضمن اشاره به شکل گیری جشنواره تئاتر دانشجویان کشور که دهه ۶۰ و در دوره مدیریت دکتر علی منتظری در مرکز هنرهای نمایشی، به همت جهاد دانشگاهی برگزار شد، یادآوری می کند: نخستین دوره این جشنواره سال ۶۴ برگزار گردید. در آن ایام برگزاری چنین جشنواره ای و توجه به دانشجویان، اتفاقی مهم به شمار می آمد بویژه که در آن مقطع تعداد دانشکده های تئاتری بسیار محدود بود و این جشنواره با مشارکت بالای دانشجویان در سرتاسر کشور برگزار می شد. به بهانه جشنواره، کتاب و نشریه های دانشجویی هم منتشر می شد و این رویداد در آن ایام از رونق خوبی برخوردار بود و تأثیر مثبتی بر بدنه تئاتر دانشگاهی داشت.
او ضمن اشاره به تغییر ساختار سیاسی کشور از سال ۷۶ و شکل گیری مطالبات جدید فرهنگی و اجتماعی می افزاید: از اوایل دهه هشتاد که بیشتر از یک دهه بر از عمر جشنواره گذشته بود و با عنایت به تغییر ساختار سیاسی کشور در سال ۷۶ و مطالبات جدید فرهنگی، نقدهایی به جشنواره وارد و بتدریج احتیاج به جشنواره ای با دیدگاهی تازه در بستر دانشگاهی احساس شد.
روشن در عین حال اضافه می کند: البته آنچه آن زمان بعنوان صدمه های جشنواره جهاد دانشگاهی مطرح می شد، گاها می توانست بعنوان نقطه قوت آن هم شناخته شود چونکه این جشنواره دبیرخانه دایمی، با مرکزیت تالار مولوی داشت که آن زمانی زیر نظر جهاد دانشگاهی اداره می شد و دبیر آن هم حدودا ثابت بود ولی این دیدگاه هم بود که نگاه و سلیقه ثابتی بر این جشنواره حاکم شده است. به هر حال با مساعدت مرکز هنرهای نمایشی و گفتگویی که با وزارت علوم شکل گرفت، قرار شد جشنواره ای در کنار جشنواره تئاتر فجر و بعنوان بخشی از آن ولی با هویت مستقل شکل بگیرد.
این کارگردان تئاتر با یادآوری برگزاری نخستین دوره جشنواره تئاتر دانشجویی فجر اضافه می کند: سال ۷۶ نخستین جشنواره دانشجویی فجر در کنار شانزدهمین دوره جشنواره تئاتر فجر شکل گرفت. مدتی پس از شکل گیری این جشنواره و در دوره هفتم آن که همزمان با پانزدهمین جشنواره دانشجویان جهاد دانشگاهی در سال ۸۱ بود، مسؤلان جهاد احساس کردند شاید دیگر نیازی به برگزاری آن جشنواره نباشد. بنابراین پانزدهمین دوره جشنواره جهاد دیگر برگزار نشد و جشنواره تئاتر فجر دانشجویی حالا در بهمن سال ۸۲ دیگر تنها جشنواره ای بود که در بستر دانشگاهی برگزار می شد.
روشن در ادامه توضیح می دهد که مدتی بعد خواسته های جدیدی برای برگزاری همین جشنواره عنوان شد بویژه که این جشنواره از سال ۸۰ و در پنجمین دوره آن بین المللی شد. بتدریج این خواسته شکل گرفت که این جشنواره از زیر سایه فجر خارج و به جشنواره بین المللی دانشجویان ایران تبدیل گردد و این چنین بود که تاریخ برگزاری آن از بهمن به اردیبهشت موکول شد. به صورتی که هشتمین دوره آن بعنوان جشنواره ای مستقل از نظر زمانی و عنوان، اردیبهشت سال ۸۴ ماه برگزار شد.
روشن که در آن مقطع جزو گروه برگزارکننده جلسات نمایشنامه خوانی «عصری با نمایش» بوده که به مدیریت آرش آبسالان و علی صلاحی در کافه تریای اصلی مجموعه تئاتر شهر برگزار می شد، ضمن اشاره به رونق این جلسات و استقبال جامعه تئاتری از این برنامه ادامه می دهد: از دوره هشتم که پیمان گلی دبیری جشنواره تئاتر دانشگاهی را بر عهده داشت، برای برگزاری بخش نمایشنامه خوانی به دبیرخانه جشنواره دعوت شدم و این بخش هم به جشنواره افزوده شد. ضمن این که از دوره هشتم عنوان، شکل و زمان جشنواره مستقل شد و دبیران هم دیگر دانشجو بودند. در صورتی که پیشتر در بعضی دوره ها، استادان یا کارشناسی از وزارت علوم، دبیری جشنواره را بر عهده داشتند ولی پس از دوره هفتم، جشنواره دیگر کاملا در اختیار دانشجویان بود و مجمع تئاتر دانشگاهی و کانون ها بعنوان محافل دانشگاهی، در انتخاب دبیر جشنواره موثر بودند.
روشن می گوید: این فرایند تا دوره دوازدهم و دوره دبیری ناصر حبیبیان دنبال شد و البته از دوره دهم حاشیه هایی برای انتخاب دبیر و نقدهایی به فعالیتهای مجمع و کانون ها عنوان شد که بیشتر از دل خود کانون ها بیرون آمده بود. از طرفی شاهد تغییراتی در وضعیت سیاسی کشور و مدیران وزارت علوم بودیم و بحث هایی در رابطه با چگونگی انتخاب دبیر شکل گرفت که سبب شد انتخاب دبیر دوره سیزدهم با چالش هایی هم در رابطه با زمان معرفی دبیر و هم چگونگی معرفی او همراه شود. چونکه در چند سال قبل مرسوم شده بود در اختتامیه جشنواره، دبیر بعدی معرفی شود و دبیرخانه به سرعت کار خویش را آغاز می کرد ولی از دوره دوازدهم به بعد، دبیر با تاخیر ارائه شد و در دوره سیزدهم اختلاف نظر بین مجمع و مدیر کل فرهنگی وزارت علوم بارزتر شد. در این دوره مدیر کل، مستقلا برای انتخاب دبیر وارد شد و تشکل ها اهمیت شان را از دست دادند و میتوان گفت منحل شدند.
روشن که دبیر دوره چهاردهم جشنواره بوده، ضمن اشاره به حاشیه هایی که با آن دست به گریبان شده است، می افزاید: حاشیه های زیادی داشتیم. تا پیش از آن، بخشی از ساختمان دانشگاه هنر در خیابان بالاور، به دبیرخانه ثابت جشنواره تبدیل گشته بود اما پس از دوره سیزدهم، دانشگاه هنر آن ساختمان را گرفت و اعلام نمود که باید تخلیه شود. من هم دبیری بودم که با تاخیر معرفی شدم. شهریور ماه یعنی ۵ ماه پس از اتمام جشنواره سیزدهم حکمم را گرفتم، در شرایطی که دیگر نه دبیرخانه ثابتی وجود داشت و نه ساختمانی داشتیم. همه چیز را در اتاقی در خانه تئاتر دانشگاهی در خیابان ویلا ریخته بودند و بخشی از انرژی و وقت مان صرف این شد که همه چیز را از نو شروع نماییم. این چالش ها از دوره سیزدهم آغاز شد و از دوره چهاردهم به بعد خیلی بالا گرفت؛ تاخیر در معرفی دبیر، معرفی دبیرانی که چندان دقیق انتخاب نشده بودند، جا به جایی مداوم دبیرخانه، نبود حمایت های لازم و... به صدمه های این جشنواره تبدیل شد. حتی در دوره ای که شاید دوره شانزدهم بود، بحث ریاست جشنواره به وجود آمد. به این معنا که برای جشنواره رییسی در نظر گرفته شود و همین مسئله حاشیه هایی ایجاد کرد.
او ضمن اشاره به بالا گرفتن حاشیه های جشنواره تئاتر دانشگاهی در چند سال قبل می افزاید: اوج این حاشیه ها را در یکی دو سال قبل و برای دوره بیست و چهارم شاهد بودیم چونکه با این که آبان ۱۴۰۰ فراخوانی برای انتخاب دبیر دوره بیست و چهارم منتشر گردید و قرار بود آذر سال گذشته، همزمان با روز دانشجو دبیر دوره بعدی انتخاب شود، این اتفاق رخ نداد تا آخر سال که یکی از استادان را بعنوان دبیر علمی معرفی کردند و قرار بود دانشجویی در کنار ایشان قرار بگیرد. مدتی بعد این استاد از سمت خود کناره گیری کرد و هیچ هم خبری هم از معرفی دبیر و انتشار فراخوان نشد تا جایی که این جشنواره سال جاری برگزار نشد و برای سال آینده هم هیچ امیدی به برگزاری آن در زمان مقرر خودش نیست. اینها مهم ترین حاشیه های این جشنواره در چند سال قبل بوده است.
او در پاسخ به این پرسش که با این وصف چطور می توان این جشنواره را نجات داد، توضیح می دهد: با عنایت به مطالبات جدید قشر جوان و دانشجو و با در نظر گرفتن وقفه ای که در برگزاری جشنواره ایجاد شده، نخستین اقدام اینست که باید در برگزاری آن پرسش های جدیدی را بیان نمود. یعنی بازگشت به شکل سابق حتی در آن شکلی که مجمع ها فعالیت می کردند، دیگر راضی کننده نیست بخصوص که در آن زمانی هم بحث دبیران انتخابی و انتصابی مطرح شده بود که البته بحث کاملی نیست اما به هر حال در همان زمان هم نقدهای جدی به آن ساختار مطرح بود چونکه گرفتار ایرادها و تنگ نظری هایی شده بود که در دوره یازدهم بیشتر خویش را نشان داد.
روشن در توضیح بیشتر این نکته می افزاید: در آن دوره من و امیرحسین حریری، دو دانشجوی ارشد از دانشگاه تهران، بعنوان انتخابهای پیشنهادی دبیری به مجمع معرفی شدیم. ما در جلسات مصاحبه با تیم مجمع شرکت کردیم ولی شخصا معتقد بودم که دبیر جشنواره از قبل انتخاب شده بود و بحث ها و پیشنهادهای ما صوری بود. ازاین رو صدمه هایی وجود داشت ولی در عین حال نمی توان منکر اهمیت آن هم شد اما نکته اینست که در آن شیوه هم هر پیشنهادی مطرح می شد، بدون حکم مدیر کل هیچ اعتباری نداشت. ازاین رو شکل برگزاری جشنواره به شرایط سیاسی و روحیه مدیر کل فرهنگی وزارت علوم بعنوان متولی برگزاری جشنواره، وابسته بود. صدمه دیگر این بود که بودجه جشنواره را مستقیما به دبیرخانه نمی دادند بلکه از کانال یک دانشگاه بعنوان دانشگاه میزبان به دبیرخانه پرداخت می شد. در این بین دانشگاهِ میزبان گاها مدعی بود بعنوان یک دانشگاه تخصصی هنری، باید اعمال نظر کند تا جایی که در دوره چهاردهم به وضوح این را می دیدیم و من بعنوان دبیر این دوره، گویی دو رئیس داشتم و لازم بود هم به بخش معاونت فرهنگی دانشگاه تهران و هم به مدیر کل فرهنگی وزارت علوم و این کار را سخت می کرد. همچنانکه در دوره ای که دانشگاه هنر میزبان بود، آنها به موارد بیشتری ورود کرده بودند.
روشن تاکید می کند: با عنایت به شرایط امروز، اول باید تشکل های دانشجویی باردیگر فعال شوند و دیگر این که صفر تا صد کار به خود دانشجویان واگذار شود. یعنی وزارت علوم حتی حکم دبیر جشنواره را نزند. از طرفی برای پرهیز از معضل نگاه های سیاسی و اداری به این جشنواره، باید بودجه ای در دو وزارت خانه ارشاد و علوم بعنوان بودجه حمایتی تصویب شود و به شکل بلاعوض در اختیار مجمع قرار بگیرد و مجمع طی فرآیندی دموکراتیک، دبیر را انتخاب نماید و بودجه مصوب مستقیما در اختیار دبیر قرار بگیرد.
او اعتقاد دارد که این شیوه گرچه کمی سخت به نظر می آید، ولی شدنی است و این خوبی را دارد که بخشی از نگرانی های وزارت علوم از بابت برگزاری این جشنواره و ضرورت پاسخگویی بعنوان متولی برطرف می شود. در این شکل، جشنواره به نهادی مستقل واگذار می شود و حضور وزارت علوم و ارشاد، تنها جنبه حمایتی دارد. حال مجمع است که باید هم به رسانه ها پاسخگو باشد و هم به تشکل ها و گزارش مالی و نوع هزینه کرد خویش را ارائه دهد. با این شیوه هم بهتر میتوان به مطالبات دانشجویان پاسخ داد و هم دخالت و نگاه دولتی که ایجاد محدودیت می کرد، از این جشنواره برداشته می شود و جشنواره می تواند با نگاهی مستقل تر و آزادتر حرکت نماید.
او در عین حال خاطرنشان می کند: البته این جشنواره ۲۳ دوره برگزار شده و دیگر جای آزمون و خطا نیست و این توقع وجود دارد که پس از این مدت و آزمودن روش های مختلف باید چندین گام به جلو حرکت نماید و به پرسش ها و نیازهای امروز دانشجویان پاسخ دهد. دهه ۶۰ و ۸۰ نیازهای خویش را داشت. در آن مقطع جشنواره می توانست خلاءهایی را پر کند ولی امروز بسیاری امور تغییر کرده است. پس در گام اول باید نیازسنجی و صدمه شناسی کرد تا جشنواره با نگاهی تازه و با چندین گام رو به جلو و به شکل کاملا مستقل توسط بدنه دانشجویان و با حمایت و مشورت استادان برگزار گردد. امروز خواسته ما باید به این سمت حرکت نماید چونکه برگشت به چیزی که چند سال قبل بوده، پاسخگو نخواهد بود.
روشن در پاسخ به این پرسش که آیا چنین اعتمادی در وزارت علوم وجود دارد، توضیح می دهد: اگر این پیشنهاد عملی شود، دیگر نگاه شان به جشنواره، حمایتگرانه است و متولی نیستند که پاسخگو باشند. ضمن این که این جشنواره ۲۳ سال برگزار شده و در کنار دوره های ضعیف، دوره های پرقدرتی هم داشته و نیروهای خوبی پرورده است. ازاین رو این بضاعت بطور قطع وجود دارد و جشنواره می تواند از عهده حل مشکلات خود بربیاید و در نهایت هم دانشجویان در رابطه با برگزاری آن تصمیم می گیرند. یعنی اگر پس از دو سه دوره، نیازهای دانشجویان پاسخ داده نشد و رغبت آنان جهت شرکت در این جشنواره کم شد، برگزارکنندگان متوجه می شوند برگزاری آن اهمیتی ندارد. هم اکنون دیگر یک جشنواره تشریفاتی، کارایی ندارد و تئاتر دانشجویی هم چنین نیازی ندارد بلکه باید در برگزاری جشنواره، شکل جدید و کارامدی جایگزین شود که هم دغدغه های دانشجویان را پاسخ دهد و هم دغدغه های وزارت علوم را مرتفع کند.
منبع: مجلس ایران دات كام
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب